Listopad w USA jest miesiącem poświęconym wcześniakom. W Polsce 17 listopada obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Wcześniaka; jedno na dziesięcioro dzieci rodzi się przedwcześnie.
To niemowlę, które przyszło na świat zbyt wcześnie, a jego narządy nie są jeszcze do końca ukształtowane. Z definicji neonatologicznej wynika, że wcześniak to dziecko urodzone przed 37 tygodniem ciąży. Ze względu na tydzień urodzenia wcześniactwo można podzielić na 3 grupy:
Inny podział jest przyjmowany ze względu na wagę urodzeniową:
Przedstawiony podział został zaczerpnięty z książki „Niezbędnik rodzica Wcześniaka” wydanej przez Fundację Wcześniak Rodzice – Rodzicom.
Wiek korygowany jest bardzo ważnym pojęciem wśród rodziców wcześniaków. Wiek dziecka przedwcześnie urodzonego liczony jest nie od daty jego urodzin, lecz od daty planowanego porodu. W przypadku ekstremalnie skrajnych wcześniaków różnica może wynosić, aż 5 miesięcy, czyli np.: 10-miesięczny wcześniak z 22 tygodnia ciąży będzie miał umiejętności na poziomie 5-miesięcznego dziecka urodzonego w terminie.
W przypadku wcześniaków, wiek korygowany pozwala na znacznie dokładniejsze monitorowanie prawidłowego rozwoju. Tym samym unikamy sytuacji, w której maluch urodzony przedwcześnie jest porównywany do dzieci urodzonych w terminie. Co ważne, w przypadku wcześniaków wiek korygowany stosowany jest aż do 18. tygodnia życia.
Aby obliczyć wiek skorygowany, wystarczy odjąć od wieku metrykalnego czas, którego zabrakło do planowanego rozwiązania ciąży. Co ciekawe, wielu specjalistów zaleca szczepić wcześniaki zgodnie z ich wiekiem metrykalnym, czyli rzeczywistym dniem narodzin.
Dzieci przedwcześnie urodzone już na początku swojego życia mają problemy ze zdrowiem, najczęstszymi z nich są:
Na Intensywnej Terapii Noworodka wcześniak spędza swoje pierwsze dni, tygodnie, a w ekstremalnych przypadkach nawet miesiące. W inkubatorze jest podpięty do różnej aparatury ratującej jego życie. Wcześniaki mają ogromną wolę walki, słyszą i bardzo często na swój sposób reagują na głos swoich rodziców.
Kangurowanie, czyli kontakt skóra do skóry jest bardzo ważny szczególnie dla wcześniaków. Nie zawsze jednak kontakt ten jest od razu możliwy. W przypadku skrajnych wcześniaków pierwsze kangurowanie odbywa się dopiero gdy mają kilka tygodni, a nawet miesięcy (!). Kangurowanie ma bardzo pozytywny wpływ zarówno na dziecko, jak i matkę.
Najlepszym pokarmem dla każdego wcześniaka jest mleko matki, które zawiera wszystkie niezbędne dla dziecka składniki odżywcze. Jeśli kobieta po porodzie nie ma jeszcze mleka, to dziecku powinno być podawane kobiece mleko z banku mleka. Niestety w Polsce jest za mało tego typu placówek i wcześniakom najczęściej podaje się mleko modyfikowane.
W szpitalach położne pomagają mamom w pierwszym ściąganiu siary do strzykawki. Taki maluszek potrzebuje na początku maksymalnie kilka mililitrów pokarmu. Dziecko urodzone przedwcześnie nie umie ssać, więc ważne jest, aby mama wcześniaka ściągała pokarm przy pomocy laktatora. Z czasem, gdy dziecko będzie większe, jest duża szansa, że nauczy się ssać pierś.
Większość mam dzieci przedwcześnie urodzonych obwinia się za to, że ich maleństwo jest wcześniakiem, choć nie jest to ich wina. W wielu przypadkach wcześniejsze rozwiązanie ciąży jest jedyną możliwością uratowania matki i dziecka. Niestety większość kobiet po przedwczesnym porodzie przechodzi traumę, dlatego niezbędne jest zapewnienie mamie opieki psychologa, a w skrajnych przypadkach nawet psychiatry.
Kobiety, które urodziły przedwcześnie, często oprócz poczucia winy borykają się również z brakiem umiejętności pokochania własnego dziecka. Niestety, nie w każdym szpitalu jest możliwość, aby matka przebywała cały czas z dzieckiem, w większości szpitali są wyznaczone godziny odwiedzin. Takie sytuacje nie pomagają w nawiązaniu bliskiej relacji z dzieckiem. Matki bardzo przeżywają fakt, że maleństwo nie jest im tak bliskie jak być powinno.
Gdy dziecko przybiera na wadze dzięki efektownemu ssaniu mleka z butelki i nie ma problemów zdrowotnych wymagających hospitalizacji, a jego waga przekracza magiczne 2 kg, to rodzice mogą zabrać go do domu. Wyjście do domu jest często bardzo stresujące dla rodziców i wiąże się z całą listą zaleceń lekarskich i kontroli w poradniach specjalistycznych.
Wypis ze szpitala jest często początkiem drogi do normalności. Dziecko przedwcześnie urodzone jest pod kontrolą różnych poradni specjalistycznych do minimum 2 roku życia. Najczęściej są to poradnie:
Dynamiczny rozwój medycyny pozwala na ratowanie dzieci urodzonych już w 22 tygodniu ciąży. W związku z tym, że takie dziecko nie jest gotowe do samodzielnego życia poza łonem matki, to konieczne jest jego leczenie na intensywnej terapii. Każdy wcześniak wymaga intubacji, a później przejścia na wspomaganie oddychania metodą Inflant Flow. Okres wentylacji tlenem u każdego dziecka jest inny.
Wcześniaki mają niedojrzały układ nerwowy, co ma swoje konsekwencje w ich późniejszym życiu, przejawiając się m.in. w:
Każdy wcześniak wymaga rehabilitacji, ponieważ u takich dzieci obserwuje się zaburzenia w napięciu mięśniowym. Kolejnym problemem dotykającym większość dzieci przedwcześnie urodzonych są wylewy krwi do mózgu oraz mózgowe porażenie dziecięce. Dlatego u wcześniaków tak ważna jest wczesna diagnoza neurologiczna oraz częsta rehabilitacja.
Wcześniak początkowo może żyć tylko dzięki wysokiej klasy sprzętowi i wykwalifikowanemu personelowi medycznemu. Opieka nad takim dzieckiem wymaga od rodziców dużo cierpliwości i pracy.
Zdjęcie główne: Autor: Aditya Romansa, źródło: unsplash.com
